ACTA SYNODALIA od roku 431 do 504

Tom szósty serii Synodów i Kolekcji Praw prezentuje synody Kościoła starożytnego z lat 431-504. Zastosowaną cezurę uzasadniają względy tematyczno-praktyczne. Po pierwsze, synody te nawiązują do ustaleń i recepcji Soborów Efeskiego i Chalcedońskiego, ich akceptacji lub odrzucenia przez wspólnoty lokalne w ramach kontrowersji pochalcedońskiej. Po drugie, pod koniec V oraz w pierwszych latach VI wieku odbyła się seria ważnych synodów symmachiańskich. W latach 431-451w pełni urzeczywistniła się świadomość soborowa, gdy biskupi szczególnie zaczęli podkreślać, że zachowują ustalenia z Nicei (325) oraz z Efezu (431), a sobory w Efezie i w Chalcedonie uwieńczyły proces jej kształtowania odwołaniem się do poprzednich synodów ekumenicznych. Lata 431-451 zdominowała kontrowersja chrystologiczna wokół osoby Eutychesa i monofizytyzmu. Przeważały synody Kościoła na Wschodzie, szczególnie w Konstantynopolu i w Efezie. Na Zachodzie w okresie pomiędzy Soborem w Efezie i w Chalcedonie aktywność synodalna dotyczyła szczególnie Galii i Italii, okres 431-504 zdominowały praktycznie synody rzymskie. Warto jeszcze wspomnieć o pierwszych zachowanych tekstach z synodów z Wysp Brytyjskich (449, 456-465) oraz synodów nestoriańskich w Lapat, Beit-Lapat (484) oraz w Persji (499).

Największy kryzys działalności synodalnej, spowodowany inwazją Wandalów, dotknął Kościół afrykański w Kartaginie, którego biskupom udało się zbierać na synodach zasadniczo dopiero w VI wieku i to jedynie na obczyźnie lub w pomniejszych miejscowościach. Podobnie jak w poprzednich tomach podajemy tylko to, co synody rzeczywiście ustaliły. Na boku pozostawiamy obfitą korespondencję biskupów, cesarzy, prezbiterów i mnichów, jak również wtórne relacje różnych autorów. Naszym zamierzeniem było zwrócenie szczególnej uwagi na listy synodalne i posynodalne, kanony oraz formułowane wyznania wiary. Podajemy teksty w takiej wersji, w jakiej były one przez wieki czytane i w jakiej weszły w prawodawstwo kościelne. Opieramy się głównie na starym wydaniu Mansi’ego, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, każdy dokument jest jednak skonfrontowany z nowymi wydaniami krytycznymi i w przypisach podajemy konieczne poprawki. Prezentowane teksty uzupełniamy mapą oraz kilkoma indeksami: biblijnym, dokumentów kościelnych (sobory, synody, papieże, kolekcje praw), pisarzy, imion własnych oraz indeksu rzeczowego po polsku i po łacinie.

Dołączamy także wykaz polskich nazw miejsc odbytych synodów wraz z ich łacińskimi odpowiednikami w układzie łacińsko-polskim oraz polsko-łacińskim.

oprawa: twarda, płótno